Meppel wil bibliotheek in Grote Kerk: ‘Zoals Forum Groningen’

Je kunt straks een boek lenen op een bijzondere plek in Meppel. Daar is een nieuwe bestemming gevonden voor de Grote of MariaKerk in het centrum van de stad. Het gebouw moet omgetoverd worden tot een mooie bibliotheek, waarin ruimte is voor culturele activiteiten. Het kostenplaatje is 1,1 miljoen euro en dat is niet de enige risicofactor, want er is geen plan B.

Het is dé blikvanger van Meppel: de Grote of MariaKerk op het Kerkplein. Maar sinds oktober van dit jaar zit het slot op de deur van de kerk en staat de kachel uit. Kerkdiensten worden in andere kerken gehouden, die kleiner en duurzamer zijn. Bruiloften en andere evenementen vonden toch al nauwelijks meer in de kerk plaats, al is dat geen nieuws. Dit wist de kerkgemeente al in 2019, daarom is toen een onderzoek gestart naar de nieuwe bestemming van de kerk.

En die is nu gevonden door Stichting De Grote of MariaKerk, dat in opdracht van de protestantse gemeente de nieuwe invulling mag verzorgen. Het gebouw moet een grote bibliotheek worden, die als huiskamer van de stad moet aanvoelen. De stichting omschrijft het als een ‘bibliotheek nieuwe stijl, met veel meer dan rekken vol boeken. Een plek voor concerten, lezingen, cursussen, tentoonstellingen en werkplekken, bijvoorbeeld voor studenten.

Horeca geen optie
Onderzoeker Iris Knapen sprak met een grote groep Meppelers. In die gesprekken werd een horecafunctie voor de kerk door een meerderheid afgeschoten. Er is ook geen vertrouwen in de optie om van de kerk een nationale publiekstrekker te maken. Zo werd het Amstelhof in Amsterdam verbouwd tot Hermitage Amsterdam, die jaarlijks zo’n 400.000 bezoekers trekt. “Zoiets is meer iets voor Zwolle”, meldt de Knapen.

Er is vooral behoefte aan een lokale voorziening die laagdrempelig is. Biblionet Drenthe is aangesloten bij het plan en wil dit graag ondersteunen door de bibliotheek van Meppel naar de kerk te verhuizen. Dat heeft een praktisch voordeel: er is al een huurder die zes dagen per week de lampen aan doet en zo het pand een levendig karakter geeft.

“Anders blijft het een dood element in de stad”, aldus de stichting-voorzitter Albert Bruins Slot. “Dat is namelijk wel het schrikbeeld. Doordat de bibliotheek er is en personeel de deuren opent, creëer je al veel beweging en aanloop naar de kerk.”

Als bibliotheek geldt het Forum in Groningen als voorbeeld. “Je komt daar zoveel mensen tegen, hartstikke leuk!”, vervolgt Bruins Slot. “Ook daar zitten veel studenten te werken, in Meppel zou dat ook een uitkomst zijn. Bijvoorbeeld voor de studenten op de internationale pabo.”

Risico’s
Voor de verbouwing kan beginnen moeten nog wel flinke zorgen weggenomen worden. De verandering gaat zo’n 1,1 miljoen euro kosten en dat geld is er momenteel niet. Deze stichting is pas in leven geroepen en daarom gloednieuw. Er staat dus nauwelijks geld op de bank; de investering moet komen van inwoners van Meppel, goede doelen, fondsen en overheid. “Maar voor een goed plan is altijd geld te vinden”, stelt Bruins Slot gerust.

Daarbij is de vraag hoeveel Biblionet Drenthe als bibliotheek kan investeren in de locatie. Een medewerker van Biblionet Drenthe zegt dat een gemiddelde gemeente in Nederland de lokale bibliotheek subsidieert met zo’n 27 euro per inwoner. In Drenthe is dat gemiddeld zeventien euro, in Meppel tien euro. “Dat is echt ondermaats, het is nu al bijzonder knap wat we weten te bereiken met dit budget”, aldus de medewerker van Biblionet

Partners gezocht
Daarnaast moeten er nog meer partners gevonden worden. De bibliotheek eist dat er meer partijen bijkomen, zodat het gebouw drukker bezocht wordt. Hierbij wordt gedacht aan een vestiging van de Wereldwinkel, een toeristisch informatiepunt of een vestiging van een bank. Die partners zijn op dit moment nog niet gevonden.

Ook is nog onduidelijk wie de eigenaar wordt van de kerk. De stichting die dit plan wil uitvoeren is niet de eigenaar van de kerk, dat is de Protestantse gemeente. “Dat is nog wel iets wat we moeten uitzoeken”, stelt Bruins Slot. “We kijken naar een samenwerking met bijvoorbeeld Stichting Drentse Kerken, of misschien iets met een erfpachtconstructie.”

Concurrentie?
Verder is de culturele concurrentie in Meppel belangrijk om in de gaten te houden: de kerk wil de nabijgelegen Schouwburg Ogterop niet in de weg zitten.

Ten slotte moet de stichting de stad nog voor zich winnen: er bestaat onder sommige inwoners nog steeds verdriet over de beslissing dat deze kerk haar kerkfunctie verliest. “Maar zoiets heeft echt geen toekomst”, zegt Bruins Slot stellig.

Plan B ontbreekt
De stichting zet vol in op het plan om er een bibliotheek van te maken, een plan B is er niet. “Zonder de bibliotheek iets doen? Daar zijn wij niet voor. Het is dan financieel veel moeilijker. Dan zul je geld moeten verdienen aan de verhuur, door evenementen en tentoonstellingen. Maar dat is heel onzeker. Ook is het voor inwoners dan veel minder duidelijk wat de kerk eigenlijk is.”

500 jaar
Het proces wordt onder meer begeleid door Ernst Veen, oud-directeur van de Nieuwe Kerk en van de Hermitage in Amsterdam. Hij sprak een genootschap van uitgenodigden in Meppel dinsdag toe. “U gaat hier geschiedenis schrijven. Dit gaat over Meppels belangrijkste monument, dat na vijfhonderd jaar een nieuwe bestemming krijgt. Dat is lastig, want afscheid nemen van iets vertrouwds is moeilijk, maar dit wordt echt iets boeiends.”

Het onderzoek is nu afgerond, met als conclusie dat Meppel een bibliotheek in de Grote Kerk wil. Daarover gaat de stichting binnenkort in gesprek met de gemeente Meppel. Wat gebeurt er als de wethouder niet de gemeentelijke portemonnee trekt? “Dat moet wel, anders is dit plan niets waard”, besluit Bruins Slot.

RTV Meppel / Foto EPEX