Graf Brocades in verval

Wie zorgt er voor het graf van de grondlegger van Meppels grootste industrie? Willem Brocades overleed in 1849, maar anno 2021 lijkt Meppel hem te zijn vergeten. Zijn graf ligt er niet goed bij en is mogelijk onherstelbaar beschadigd. De bekende Meppeler verdient volgens historicus Garry Wiersema meer erkenning.

Brocades is een beroemde naam in Meppel. In 1778 werd hij geboren in het nabijgelegen IJhorst, twintig jaar later opende hij zijn eigen apotheek in Meppel. Die apotheek groeide onder leiding van Brocades’ opvolgers uit tot een internationaal opererende fabriek in medicijnen en farmaceutische producten. Hij wordt gezien als één van de grootste ondernemers die Meppel ooit gekend heeft. Van erkenning van zijn verdienste en betekenis lijkt momenteel geen sprake, vindt Wiersema.

“Er is al lange tijd geen aandacht aan het graf besteed”, vertelt zij. “Het graf is sinds enige tijd bedekt met geel korstmos en dat vreet de steen op. Dat is nieuw en nu kan het verval snel gaan. Er zijn speciale technieken om korstmos eraf te branden, maar dan moet je het wel doen. De tekst is nu al niet meer leesbaar, tenzij je weet wat er staat. Gaat Meppel zo met zijn grootste industrieel om?”

Honderdduizenden euro’s
In Meppel is inmiddels wel begonnen met een grootscheepse renovatie van de algemene begraafplaats. Met financiering van stichting Waarborgsfonds is een grote actie opgestart waarbij al meerdere velden gerenoveerd zijn. Het fonds stelde daarvoor honderdduizenden euro’s beschikbaar. Het werk wordt uitgevoerd door vrijwilligers, de gemeente heeft een coördinerende rol.

Het graf van Brocades ligt op het kerkenveld, links van de hoofdingang. Dat veld staat niet op de nominatie om gerenoveerd te worden. Waarom is onduidelijk. Het stuit Wiersema tegen de borst. Uitgerekend dit soort cultuurhistorisch waardevolle graven zou volgens de historicus als eerste aangepakt moeten worden.

Lijst
“Er is namelijk een lijst opgesteld met cultureel-historisch belangrijke graven in Meppel”, vertelt ze. De lijst werd gemaakt door de gemeente in samenwerking met historische vereniging Oud Meppel. “Brocades staat op die lijst, maar die lijst ligt verstopt in een bureaulade en is niet leidend bij de restauratie. De restauratie gebeurt en masseper veld, en daarbij wordt niet gekeken naar individuele graven. Men is begonnen met een oud veld, en gaat nu verder met een volgend veld, maar het alleroudste veld van de begraafplaats waar Brocades ligt, is overgeslagen en juist daar liggen enkele belangrijke cultuurhistorische graven en die graven staan onder tijdsdruk.”

Door de willekeurige benadering vreest Wiersema dat cultuurhistorisch waardevolle graven van individuele personen straks niet meer te redden zijn. Op het kerkenveld liggen bijvoorbeeld ook graven van de molenaar van De Vlijt en de familie Houwink van de pakhuizen waarin nu het Drukkerijmuseum is gevestigd.

Twijfel
“Ik vind dat de gemeente veel kritischer moet kijken de restauratie”, vervolgt Wiersema. “Waarom is er een lijst opgesteld met belangrijke graven, als je die vervolgens niet gebruikt. De tijd dringt echt: het graf van Brocades is in verval. Als je nog even wacht, is er niets meer van over. Dat is het geen erfgoed meer, maar geschiedenis.”

Stichting Waarborgfonds bevestigt dat renovatie van het kerkenveld niet tot de plannen behoort. De huidige plannen lopen nog een jaar, de stichting twijfelt of het project een vervolg krijgt. Het is een erg duur project en de stichting moet in 2022 de bepalen of er meer geld beschikbaar komt. Daarnaast wordt de groep vrijwilligers die het werk uitvoert steeds kleiner.

Alleen het allerbelangrijkste bewaren
Wiersema hoopt de gemeente Meppel wakker te schudden, zodat op tijd een oplossing wordt bedacht. Brocades heeft geen nabestaanden. Wiersema ziet verschillende opties: renovatie, een replicasteen of een informatiebord. Daarnaast hoopt ze op een fundamentele verandering in de aanpak van het erfgoedbeleid.

“Erfgoedbeleid gaat over keuzes maken en het is tijd dat we dat gaan doen. We hebben er nu voor gekozen om hele grote stukken van de begraafplaats te renoveren, maar dat is natuurlijk onrealistisch om voor altijd zo te doen. Je moet alleen het allerbelangrijkste bewaren, anders wordt het veel te duur.”

Volgens Wiersema was al een goed begin gemaakt met prioriteiten stellen toen de lijst met belangrijke graven werd opgesteld. “Dat is een achterliggend plan om beleid op te maken. Daar kon je een puntje aan zuigen, maar dat document wordt vergeten. De kern van erfgoedbeleid is kaders bedenken en je daaraan houden.”

Brocades anno nu
De Brocades-fabrieken hebben een blijvende medicijnen-industrie achtergelaten in Meppel. In 1991 kwam Brocades in handen van het Japanse Astellas, dat in 2002 een penicillinefabriek in Meppel opende. Momenteel worden er veel prostaat- en blaasproducten gemaakt.

Het is de grootste Europese productielocatie van Astellas en biedt werk aan zo’n 500 mensen. “Astellas is de opvolger van Brocades en dat is een enorm bedrijf”, vertelt Wiersema. “Meppel, ken je geschiedenis! Weet waar je vandaan komt.”

Foto Bastian van de Belt